oedeemtherapie

Lymfoedeem en fysiotherapeutische behandeling

Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel. Dit is het gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. Lymfoedeem ontstaat vaak geleidelijk en kan een chronisch karakter krijgen. Lymfoedeem kan aangeboren zijn (primair lymfoedeem) of verworven als gevolg van een andere aandoening (secundair Iymfoedeem). Bekende vormen van secundair Iymfoedeem zijn het armlymfoedeem na een borstoperatie met okselklier- verwijdering of het beenlymfoedeem na bijvoorbeeld een gynaecologische operatie. Patiënten die na een operatie radiotherapie en/of chemotherapie ondergaan, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van lymfoedeem. De klachten die kunnen ontstaan bij lymfoedeem zijn: pijn, vermoeidheid, gespannen en zwaar gevoel, zwelling, beperkingen in bewegingen, beperkingen in dagelijks functioneren.

De behandelmogelijkheden 

Genezing van lymfoedeem is door de behandelaar niet altijd mogelijk. De behandeling is voornamelijk gericht op het terugdringen of het niet doen toenemen van oedeem in b.v. arm of been. Dit om het normaal functioneren van de ledematen te herstellen. De fysiotherapeutische behandelmogelijkheden voor lymfoedeem bestaan uit: 

  • Voorlichting/adviezen

  • Manuele lymfedrainage / oedeemtherapie in combinatie met zwachtelen

  • Oefentherapie, houdings- en bewegingsadviezen

  • Het begeleiden bij het laten aanmeten van een elastische kous. Dit is gebruikelijk bij de behandeling van Iymfoedeem indien een stabiele situatie is ontstaan

  •  Evt. ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen 

  • Lymftapen; Dit wordt met name toegepast binnen de oedeemtherapie. Door het lichaamsdeel dat vocht vast houdt op een bepaalde manier in te tapen wordt de huid een stukje opgetild en kan het vocht in de gewenste richting afgevoerd worden.Het vocht wordt via de stroken tape afgevoerd naar lymfklieren die nog goed werken.Dit resulteert in een 24-uurs drainage, dat wil zeggen dat op deze manier 24 uur per dag afvoer van vocht plaatsvindt. Belangrijk hierbij is dat de tape correct is aangelegd, de patiënt beweegt en dat er manuele lymfedrainage door de oedeemtherapeut wordt toegepast.

De manuele lymfedrainage is een massage techniek met als doel de afvoer van lymfevocht te bevorderen. Het zwachtelen heeft als doel om de omvang van het oedeem te verminderen, en de bereikte omvangvermindering te onderhouden zolang er geen elastische kous is. Oefenen is een belangrijk onderdeel binnen de behandeling. De oefeningen hebben als doel de spierpompfunctie van een arm of been te bevorderen. Namelijk, door het aanspannen van de spieren wordt de doorbloeding aangezet en dit bevordert ook de lymfedoorstroming. 

De behandeleffecten/ doelstellingen

De gekozen behandeling en de uiteindelijke behandeleffecten zijn afhankelijk van de ernst, oorzaak en duur van het oedeem. De behandeleffecten zijn doorgaans:

  • omvangvermindering

  • spanningsafname

  • pijnvermindering

  • functieverbetering 

  • afname van infectiekans

Kwaliteitsbewaking van de Fysio-Lymf-Oedeem- Therapeut.

 De fysiotherapeutische behandeling bij lymfoedeem vindt altijd plaats op verwijzing van een arts en wordt altijd volledig vergoed door alle ziektekostenverzekeraars.

Voor de kwaliteit van de behandeling is het noodzakelijk dat patiënten met lymfoedeem door gespecialiseerde fysiotherapeuten worden behandeld. 

In 1997 is de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie (NVFL) opgericht. De NVFL is een duidelijke belangen behartiger voor fysiotherapeuten die zich bezig houden met oedeemtherapie. Inmiddels bestaat de NVFL uit ruim 500 geregistreerde leden verdeeld over 11 regio's in Nederland. In 2001 is de NVFL lidvereniging geworden van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). De huidige wetgeving eist dat elke fysiotherapeut verantwoordelijk is voor de systematische bewaking, beheersing en verbetering van kwaliteit van zorg. Een van de speerpunten binnen de NVFL is de dan ook de kwaliteit van de oedeembehandeling nog verder te verbeteren. Het kwaliteitsbeleid van de NVFL is erop gericht om zorgverzekeraars, verwijzers en patiënten inzicht te kunnen geven in de kwaliteit van handelen en het geleverde product door de NVFL leden. De gespecialiseerde therapeuten werken volgens de landelijk vastgestelde richtlijn van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Zorgverzekeraars, verwijzers en patiënten moeten kunnen vertrouwen op de geleverde kwaliteit van zorg. 

Relevante website: www.NVFL.nl